بلاکچین چیست؟

 

پیشنهاد می‌کنیم قبل از شروع، مقالۀ «بلاکچین به زبان ساده» را بخوانید.

این ردپا (که ازین به بعد با نام هش میشناسیم) یک عبارت نوشتاری با طول مشخص است (به طور مثال: cnd6 bfhr 7yer tjcy 48r9 5y4j r8p9 3uy4 9d8r q089). هر هش بوسیلۀ انجام یک سری محاسباتِ رمزنگاری بر روی هشِ بلوک قبلی (Cryptography) و بر اساس فرمولی مشخص (این فرمول در ابتدای تولد بلاکچین تعریف می‌شود) ساخته می‌شود.

در بلاکچین وقتی بلوک جدیدی به انتهای زنجیره بلوکها اضافه می‌شود هشِ مربوط به آن بلوک طبق فرمول محاسبه می‌شود و برای تاییدِ این هش، تمام بلوک‌های زنجیره از ابتدا تا کنون (بلا استثنا) توسط اکثریتِ حاضر در شبکه بررسی می‌شوند تا برای تایید هش و بلوک جدید به یک توافق یا همان اجماعِ حداکثری (Consensus) برسند. دراینجا هیچ سازمان مرکزی به عنوان ناظر یا تایید‌کننده وجود ندارد و نظارت توسط همه افراد امکان پذیر است و همۀ تاییدات به شکل غیرمتمرکز (Decentralized) توسط اجماع انجام میپذیرند.

در حقیقت، هش‌های بلوکها از هشِ اولین بلوک تا کنون دوباره محاسبه می‌شود تا این اطمینان حاصل شود که هشِ بلوک جدید در ادامه و در نتیجۀ محاسباتِ همان هش‌های معتبر و تایید شدۀ قبلی تولید شده. بلوکِ تایید شده نیز برای همیشه بدون تغییر خواهد ماند.

بدین ترتیب تعریف یک بلوکِ ساختگی و تقلبی و تزریق به زنجیره بلوک‌ها (به قصد ایجاد اختلال یا سوءاستفاده‌های دیگر) تقریبا غیر ممکن است. چون تمام شبکه و تمام تراکنش‌ها و بلوک‌ها در معرض دید و در دسترسِ تمام افراد است و بلوک تقلبی از اجماع حداکثری تاییدیه دریافت نخواهد کرد. از طرف دیگر تمام اطلاعاتِ تایید شدۀ قبلی تا کنون در قالب فایلی با نسخه‌های پشتیبانِ متعدد در سراسر شبکه موجود و قابل دانلود می‌باشد (به طور مثال فایل بلاکچینِ بیتکوین تا آبان سال 1396 حدود 150 گیگابایت حجم داشته).

بلاکچین یکی از انواع دفترکل «غیرمتمرکز»، بر اساس تایید و نظارت جامعه، برای نگهداریِ «دائمیِ» اطلاعاتِ تثبیت شده و به هم پیوسته است. به عبارت فنی تر، بلاکچین یکی از انواع دفترکل توزیع شده (Distributed Ledger) مبتنی بر «اجماع» است که در آن هر ردیفِ جدیدی از اطلاعات (بلوک/بلاک) ردپایی رمزنگاری‌شده (هَش Hash) از بلوک قبلی در خود دارد.

این فایلهای یکسان بر روی کامپیوترهای بیشماری که داوطلبانه در خدمتِ شبکه هستند ذخیره شده‌اند. به این مجموعه کامپیوترها نود یا گره (Node) گفته می‌شود. و نرم افزار مخصوص بلاکچین به منظور انجام محاسباتِ ریاضیِ حل مسئله (محاسبات هش، تأییدِ درست بودنِ راه حلِ مسئلۀ ریاضی و یا راستی آزماییِ آن که در اصطلاح Proof Of Work نامیده می‌شود و سایر محاسبات مورد نیاز) روی آنها نصب شده.

رابطه بلاکچین و بیتکوین چیست؟

بیتکوین مولودِ بلاکچین می‌باشد. در اصل اولین بار در سال 2008 میلادی (1387 شمسی) بلاکچین توسط فرد یا گروهی ناشناس با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) طراحی و تعریف شد تا از آن به عنوان دفترکلِ تراکنشهای یک ارز دیجیتال (که نامش را بیتکوین گذاشتند) استفاده کنند.
این فرد یا افراد برای اولین بار توانستند مشکلِ خرج/مصرفِ دوبارۀ یک واحدِ یکتا از پول دیجیتالِ را بدونِ حضور و وجود یک سازمانِ یا مقامِ معتمد و فقط بر اساس اجماع اکثریت حل کنند.

مشکلِ دوبارخرج کردن (Double-spending) از آنجا ناشی می‌شود که پول دیجیتال به صورت فایل‌هایی است که قابلیت کپی شدن و سوءاستفاده را دارند. برای همین در پولهای دیجیتالی که بانکها تولید و توزیع کرده‌اند و یا در ارزهای رمزپایه (Cryptocurrency، همچون بیتکوین، اتریوم، ریپل، لایتکوین و …) که بر بستر دفترکل توزیع شده بوجود آمده‌اند، ساز و کارهایی اندیشیده شده تا جلوی مشکل دوبارخرج کردن را بگیرد.

بعد از ابداع بلاکچین هر دفترکل توزیع شدۀ دیگر که با این فناوری و با همان مفاهیم بلوک و زنجیره و هش و تایید و حل مسئله و … تعریف شد را بلاکچین نامیدند. امروزه از فناوریِ بلاکچین نه تنها برای تثبیت و تایید تراکنشهای ارزهای رمزپایه استفاده می‌شود بلکه برای تثبیت و تایید و نگهداشت دائمیِ انواع دارایی‌های دیجیتال یا دیجیتال شدۀ دیگر نظیر مدارک هویتی و اسناد ملکی و مدارک و مدارج تحصیلی و … هم استفاده میگردد.

از طرف دیگر فناوری‌های دیگری هم به موازات بلاکچین توانستند شکل بگیرند که مانند بلاکچین نوعی دفترکل توزیع شده ولی با تعاریف و قواعد متفاوت میباشند. از جمله این فناوریها می‌توان از BlockDAG و TDAG نام برد.